Lesson Study & Teamleren

De relatie tussen Teamleren en Lesson Study is al eerder uitgebreid beschreven in het boek Lesson Study als effectieve vorm van Teamleren (Logtenberg & Odenthal, 2018). Hierin wordt beschreven hoe door Teamleren het collectief leren van een groep leerkrachten kan worden geactiveerd. Dit collectief leren binnen een team kan een belangrijke bijdrage leveren aan het leren van leerlingen (Collective Teacher Efficacy, CTE; zie ook Donohoo, 2020; Hattie, 2013). Ook Hargreaves en O’Connor (2018) geven aan dat Lesson Study ingezet kan worden om de gezamenlijke professionaliteit van de teamleden te versterken, ten gunste van de leeropbrengsten van de leerlingen .

Binnen een cyclus Lesson Study ontwerpt een team van leerkrachten op basis van gelijkwaardigheid een gemeenschappelijke les. Hierbij zijn zij samen verantwoordelijk voor de uitvoering en de les, die zij na deze uitvoering gezamenlijk nabepreken. Gedurende de Lesson Study-cyclus wordt de gezamenlijke kennis, ervaring én denkkracht van de teamleden aangeboord en ingezet om onderwijs te creëren waarbij de (alle) leerlingen tot leren komen. Bij het ontwerpen van zo’n les maken leerkrachten keuzes welke interventies just-in-time ingezet kunnen worden om bepaalde leerdoelen te behalen. Bij deze keuzes is ieders inbreng van belang en dit draagt bij aan de gezamenlijke kennisconstructie over het centrale thema (Zie Stap 1 in de Lesson Study cyclus). Omdat alle leerkrachten actief meedenken in het les ontwerp kunnen de leerkrachten die de les wél mee hebben voorbereid, maar die deze les niet zelf uitvoeren, zich alsnog identificeren met de uitvoerende leraar alsof ze wél zelf de les uitvoeren. De gemeenschappelijke indrukken en ervaringen die de leerkrachten opdoen bij de uitvoering van de les zijn het vertrekpunt voor de nabespreking. Gedurende deze nabespreking brengen leerkrachten in wat zij gezien en gehoord hebben (data), bijvoorbeeld ten aanzien van wat leerlingen zeggen en doen tijdens de uitvoering van de les. Deze data worden besproken in relatie tot de oorspronkelijke keuzes die de leerkrachten bij de voorbereiding van de les hebben gemaakt. Wat leren de teamleden van deze data en wat betekent dat voor het vervolg? De uitkomsten van een Lesson Study-cyclus worden na de nabespreking geborgd en vervolgens met de gehele school gedeeld. De bedoeling is dat de opbrengsten van meerdere Lesson Study-cycli in het onderwijs van alle leerkrachten geïntegreerd worden; ook bij degenen die niet aan de betreffende Lesson Study-cyclus deelnamen. Op deze manier wordt er door middel van Lesson Study collectief geleerd als team.

Naast Lesson Study zijn ook Co-teaching en collegiale consultatie vormen van teamleren. In het artikel Lesson Study en Co-teaching wordt Co-teaching uitgebreid besproken. Ook wordt hier aangegeven waarin Co-teaching zich onderscheidt van Lesson Study en in hoeverre Lesson Study een meerwaarde heeft ten opzichte van Co-teaching (met name op het gebied van onderzoek en reflectie & borging). Collegiale consulatie betreft collegiale visitatie van een collega tijdens een lesbezoek. De collega observeert een les aan de hand van bijvoorbeeld een leervraag. Na afloop geeft deze collega de gemaakte waarnemingen terug aan de geobserveerde collega. Hier is sprake van een functionele samenwerkingsrelatie (tussen consultatievrager en -gever), vaak gebruikmakend van een bestaande gestructureerde observatielijst (Klifman, 2014). Lesson Study onderscheidt zich van beide andere vormen van teamleren aangezien een de methodiek Lesson Study structureel, schoolbreed, cyclisch, onderzoeksmatig, gebruikmakend van heterogene teams en met behulp van een externe deskundige wordt opgezet.

Met andere woorden, zowel ten opzichte van Co-teaching als collegiale consultatie is Lesson Study een schoolbreed proces, ingebed in de onderwijsinhoudelijke context. Hierdoor zien we Lesson Study als vorm van Teamleren kansrijker bij een duurzaam schoolontwikkelingsproces: ‘It is the village that raises the teacher’.